la chapellerie

Fransanın Monts du Lyonnais  kasabasında yüzyıllardır kürk şapka keçe ile tavşan tüyü ile şapka yapılmaktadır.Atölye şapka-Müzesi şapka belleğin korunması ve şapka uzmanlığı konularında eğitimler veriyor.

kaynak

http://www.museeduchapeau.com/le-musee.html

müze avlusu

ISABELLE GRANGE

ŞAPKACI

2 Şubat 2015 yılından bu yana, Isabelle Grange zanaat sonrası şapkaçalışmalarını sürdürmektedir.şapkalar koleksiyonunu başlattı. Moda aksesuarı çalışmaları devam etmektedir.

Başlangıçta Monts du Lyonnais, Isabelle Lyon sanat eğitimi ve tekstil desenleri ve duvar kağıdı tasarımlarıyla başladı. Onun profesyonel bir tasarım stüdyosu yaratıcı yönetmen olarak, New York'ta, ABD'de çalışmaya yöneltti. ABD'de 10 yıl sonra, o Fransa'ya döndü ve resme adadı. O Marion Clement öğrenir, sonra-şapkacı Tuhafiyecide, o başvurmaya karar verdi.. İşi bilmeden, o Atölye-Museum Eğitim Merkezi parçası olarak sağlanan kurslar takip ve eski Hatters tavsiye alır. Yavaş yavaş hareketleri ve usta sanat temelleri satın aldı. birkaç ay sonra, ilk koleksiyonu sonbahar-kış 2015-2016 Lisesi'nde des Monts du Lyonnais ile işbirliği ile  ilk koleksiyonunu yaptı

              La boutique 

kaynak

http://www.museeduchapeau.com/le-musee.html

        ATATÜRK ve ŞAPKA

Atatürk Kastamonu'da Şapka Devriminin İçeriğini Anlatırken

A Brief History of Hats

Approx 3200 BC – One of the first pictorial depictions of a hat appears in a Thebes tomb painting which shows a man wearing a coolie-style straw hat.

70 BC – A young Danish chieftain falls into a bog, preserved in near perfect condition along with his pieced leather and fur cap. This is one of the earliest physical hats that has been found.

750-818 AD – According to legend, St. Clement discovered felt when, as a wandering monk, he filled his sandals with carded wool to protect his feet. The moisture and pressure from walking compressed the fibers into a crude yet comfortable felt. Hatters in Ireland and some other countries have celebrated him as the Patron Saint of Felt Hat Makers.

1529 AD – The word milliner, a maker of hats, was first recorded in 1529 when the term referred to the products for which Milan and the northern Italian regions were well known, i.e. ribbons, gloves and straws. The haberdashers who imported these highly popular straws were called ‘Millaners’ from which the word was eventually derived.

1797 AD – John Hetherington invents the Top Hat, forever changing the look of Gentlemen and finally giving magicians a hat large enough to pull a rabbit out of.

1865 AD – John B. Stetson begins selling his “Boss of the Plains” hat, the same style that he originally fashioned around a campfire while on a trip Out West.

1875 AD – The first annual Kentucky Derby marks the largest hat fashion events in America.

January 15, 19?? – While the exact year is unknown, January 15 marks the unofficial National Hat Day. The origin of this “holiday” is unknown but the rumor is that it was merely started by hat enthusiasts for no other reason but to celebrate their favorite hats!

April 30, 2011 – The Royal Wedding of Prince William and Kate Middleton marks a new era of women’s hats, bringing them back into the spotlight.

The History of Women’s Hats

 

Millners at Work trimming bonnets
– from Diderot’s Encyclopedia, c. 1760

Is a hat a frivolous accessory or a necessity? When looking into its history it quickly becomes apparent that it has been both.
Headwear for women began in earnest during the Middle Ages when the church decreed that their hair must be covered.

During the 18th century, milliners took the hat-making art out of the home and established the millinery profession. Today, a ‘milliner’ defines a person associated with the profession of hat making. In the 18th century however, a milliner was more of a stylist. Traditionally a woman’s occupation, the milliner not only created hats or bonnets to go with costumes but also chose the laces, trims and accessories to complete an ensemble. The term ‘milliner’ comes from the Italian city of Milan, where in the 1700’s, the finest straws were braided and the best quality hat forms were made.

DOUBLE OR NOTHING 18th Century

English Fashion illustration 1792

English black silk taffeta Calash, c. 1780
English white cotton bonnet, c. 1780

Pancake style ‘shepherdess’ hats were popular throughout most of the 18th century, in varying brim widths. These hats were considered necessary to keep the sun away from fair complexions, especially as the parasol was not a fashionable accessory during this period.

In the 1770’s (when huge wigs and hairstyles were fashionable) the ‘calash’ bonnet was worn to protect the high hairstyles from the weather. Collapsible bonnets, they were made of strips of wood or whalebone sewn into channels of a silk hood. A front ribbon allowed the wearer to hold the calash securely over her face while walking in the wind.

A taste for simpler fabrics in the 1780’s, anticipated the more democratic styles that followed the French Revolution. Cotton was introduced as a fashion fabric. Simple cotton house bonnets ornamented with a separate ribbon became fashionable for all echelons of society. The elite still wore hats (sometimes atop the bonnet) with tall crowns adorned with wide silk ribbon bows. Hats fell from favour after the French Revolution. They were associated with the upper classes and it was considered stylish to be democratic. Turbans were introduced into English fashions in the 1790’s and remained fashionable until the 1820’s. Style inspiration came from England’s increased trade with India for cotton. This was necessitated by inaccessibility to other cotton markets, namely Napoleon’s Egypt and the United States, with which relations were still poor.

BONNET DU JOUR
 19th Century – 1800 – 1860

American woven straw bonnet, c. 1800
English bonnet board bonnet, c. 1812

French illustration of hatmaker, wearing a turban -c. 1829

English bonnet, c. 1830
American blue silk bonnet, c. 1848

In the 1810’s straw bonnets were de rigueur. Alternatively, inexpensive ‘bonnet board’ was used. It was made of cardboard, then pressed in a roller machine to create a design. Bonnet board was also a response to lack of trade goods from Napoleon’s Italy, the traditional source for quality straw bonnets. Experiments with silk covered buckram proved successful for creating bonnets. It was used briefly in hats of the 1820’s that were decorated with towers of panaches (feather plumes) and silk bows.

By 1830 bonnets grew to huge proportions. A large brim framed the wearer’s face from the front but hid her profile from the side. A veil protected her identity and propriety as well as her delicate skin from the sun’s rays.

Brim size decreased dramatically in the 1840’s but still covered most of the wearer’s hair and much of her face. From the mid 1850’s the bonnet’s depth reduced to expose more of the face and hair. The ‘Bavolette’ was a ribbon frill at the back of the bonnet. Its purpose was covering the neck, which was considered an erogenous zone in the mid 19th century. Necks were only on view with evening dress! Once again, a brief foray into hats over bonnets occurred in the late 1850’s when the ‘wide-awake’ was introduced. It was a revival of the 18th century shepherdess hat that sported a broad brim and shallow crown.

THREE WOMEN IN A BOATER
 19th Century – 1860 – 1900

American Spoon bonnet, c. 1862
Canadian Fanchon bonnet, c. 1866

American Black velvet hat, c. 1878
American Bonnet, c. 1880

By 1860 parasols had become a fashion staple and bonnets, except for cold weather wear, became purely ornamental. Due to their reduced functionality, bonnets decreased in size throughout the decade. Styles began with the ‘Spoon’ bonnet named for its shallow shape. It had a peaked crown that could be decorated with a nosegay of flowers.
The even smaller ‘Fanchon’ was popular in 1865. It was little more than a triangular shaped piece of straw or silk, often with wide ribbons that framed the wearer’s chin.

Throughout the 1860’s hats began to be re-introduced into the wardrobe. They included Glengarry highland caps and little circular pork pie hats. Tyrolean style peaked crown hats and little doll hats appeared at the end of the decade. The doll hats were decorated with cockades of feathers. They were worn perched at the front of the head over enormous hairstyles.

Canadian Three Story hat- c. 1885

Illustration of bonnets and hats -1887

Canadian mannish styled sporting hat, c. 1896

Throughout the 1870’s and 1880’s, hats and bonnets were on a fashion par. Women who wanted a more modest appearance often preferred bonnets. Sadly for bonnets, this eventually associated them with a matronly appearance. Very tall hats of the mid 1880’s were known as ‘3-story’ or ‘flowerpots’ and for very good reason. They soared atop the hair, appearing as if a roof on the tower of a building. This style originated as a revival of a late 18th century woman’s riding hat. That in turn was a copy of a man’s style of the same period.
Masculine styled clothes and hats entered women’s wardrobes in the 1890’s via new forms of sporting and activity clothes. ‘Boaters’ and ‘Trilbys’, previously considered masculine, were now appropriate wear for all but the dressiest of occasions. Hats downsized in the middle of the 1890’s but grew in width again by 1900

OUCH! 
20th Century – 1900 – 1920

Woman adjusting hat illustration 1903

American silk rose trimmed straw hat, c. 1905
Canadian Silk toque with Aigrette panache, c. 1911

Fancy straw hat with pink rose trim, c. 1912
American black silk faille hat, c. 1914

In the early Edwardian period (1901-1907) it was fashionable for a lady’s silhouette to resemble an S-shape. The hat was an essential element. It was worn on top of piled up hair and positioned to cantilever over the face. This curvaceous form was carried through the bodice that was pouched over the waist and ended in a trained skirt. Also popular in this era was the ‘toque’, the name given to a brimless hat.

After 1908 the silhouette became more slender.

Conversely the hat became increasingly larger. By 1911 hats were at their largest, often with the brim extending beyond the breadth of the wearer’s shoulders. To secure these huge creations to the head, hat pins – sometimes as long as 18 inches – were skewered through the hair and hat. The hatpin had other advantages too. Any man who attempted an unwanted advance soon discovered that a hatpin was all a frail woman needed to defend herself.
During the First World War hairstyles decreased in size so hats gradually began to sit lower on the head and, generally speaking, became quite plain. Large plumes and ornate decorations were frowned on. It was considered unpatriotic because it suggested that the wearer was more concerned with her own appearance than with the war effort.
By the end of the war and in honour of the soldier’s girlfriend (the era’s heroine) the fashionable ideal was for a youthful look. Hats slipped down the head, making the wearer appear as if she were dressing-up in her mother’s hat. Conveniently, the deeper crown also provided more security in keeping the hat in place while traveling in an open car.

BY  GOSH – THE  CLOCHE
20th Century – 1920 – 1940

Crinoline cloche with ribbon flower trim, c. 1927
Red velvet helmet cloche, c. 1929

English black straw afternoon hat c. 1935
Green felt and rust suede hat, c. 1938

The crown continued to deepen in the 1920’s, eventually covering the entire head in the ‘cloche’ style. Brims were optional but usually utilised only on summer hats, where the brim acted as a visor from the sun’s rays.

By the early 1930’s crowns became shallow once again to accommodate the decade’s fuller curled hairstyles. Wide brimmed hats were popular. On hot summer day’s they acted like parasols, which were now out of fashion. Mannish styled ‘fedoras’ were perfectly suited to wear with tailored suits. By the end of the decade, crowns began to grow upward much like the 3-story hats of the 1880’s.

HALO HALO
 20th Century – 1940 – 1965…

Canadian pink straw doll hat – c. 1942

American “V” for victory rhinestone trimmed wool turban – c. 1945

American pancake straw – 1950

The wartime 40’s saw a huge variety of hats that were suitable for any face shape, hairstyle or personal preference. Throughout the war and on both sides of the Atlantic, elaborate creations brightened dreary utility fashions, brought about by rationing. In fact the only items not rationed were hat materials. Explosions of feathers, veiling and artificial flowers were popular. They were dubbed in France as ‘piece de resistance’ or ‘resistance piece’ against Nazi occupation. The ‘Doll’ hat, a very small hat that perched on the very front of the forehead, revived Victorian styles. There was also a brief resurgence of the bonnet, as well as turbans and halo hats. The latter sat on the back of the head and framed the face and the fashionable upswept pompadour hairstyles.

Post war 1940’s and 1950’s saw many women choosing not to wear hats on a regular basis. To preserve its market, the millinery industry set about creating variety and extravagance. Generally speaking hats remained small and close to the head. They were now touted as the essential accessory to complete the ensemble.

Alternatively, ‘pancake’ or ‘cart wheel’ hats sat flat atop the head reviving turn of the century styles. By the late 1950’s the turban returned to fashion. As hairstyles grew in size in the early 1960’s, hat styles had to adapt. In vogue were tiny poufs of veil or pillboxes that perched on the back of the head.

UNTIL THE HAT LADY SINGS 
20th Century – 1965 – 2000

American black leather helmet -c. 1967

As fashions of the mid 1960’s were geared for youth, which wore hats sparingly, headwear became an accessory of the past. Even the Catholic Church dropped its dress code, abandoning required head coverings for women in 1967. With the exception of cold weather wear, the fashion hat all but disappeared in the 1970’s. Credit goes to Princess Diana’s influence in the 1980’s that met with some success in bringing hats back into style. More recent attempts to bring back the hat have centered on health in response to holes in the ozone layer. This has given reasons to think about hats once again. In reality, its role as the necessary accessory is long gone. Until the next time

Written by Jonathan Walford/Kickshaw Productions. All Photos Courtesy of Kickshaw Productions.

©Vintage Fashion Guild

Şapka’nın Kısa Tarihi…

Bilinen ilk şapka örneği, MÖ 3200 yıllarında Thebes isimli  bir Mısır şehrinin mezar resimlerinde saptanmıştır. Buradaki resimlerde hasır şapkalı bir adam görseli dikkat çekmektedir.

MÖ 70 yıllarında ise bataklığa düşen Danimarkalı genç bir Klan reisi, çok iyi muhafaza edilen deri şapkasıyla, tarihin şapkaya dair ilk fiziksel kanıtını sunmuştur.

MS 750-818 yıllarında da bir efsaneye göre, gezgin bir keşişin ayaklarını rahatlatmak, rahat yürüyebilmek amacıyla sandaletlerini yün parçalarıyla doldurma fikriyle, keçenin kıyafetin bir parçası olarak kullanımına başlanmıştır (St. Clement). Keçe kullanımıyla, bu buluş İrlandalı ve başka ülkelerden birçok şapka üreticisi tarafından tasdik edilmiş ve şapka üretimiyle keçenin buluşması bu sayede gerçekleşmiştir.

MS 1529 yılında ‘ milliner’ (kadın şapkacısı) tabirleri Milano ve İtalya’nın kuzey bölgelerinde yaygınlaşmaya başlamış ve kadınlar tarafından yüzyıllardır vazgeçilmez olan kurdeleler, eldivenler ve hasır şapkalar popüleritesini arttırmıştır. ‘Kadın şapkacısı’ kelimesi de literatürdeki yerini sağlamlaştırmıştır.

MS 1797’de ise John Hetherington bilinen ilk silindir şapkaları tasarlamıştır. Bu tarihten sonra, beyefendilerin görünüşleri değişmeye başlamış ve nihayet sihirbazlar içinden tavşan çıkarabilecekleri ebatlardaki şapkalarına kavuşmuşlardır.

MS 1865 yılında John B. Stetson, sade-süssüz şapkaların atası kabul edilen, batı gezilerinde, genelde kamp ateşi çevresinde gördüğümüz tipik western şapkalarının satışına başlamıştır.
1875 yılında gerçekleşen ilk Kentucky Derby Toplantısında dünyanın en önemli şapka tanıtımlarından biri, Amerika’da başlamıştır.

15 Ocak 19?? senesinde de (tam tarih bilinmemekte), gayriresmi Ulusal Şapka Günü kutlanmaya başlamıştır. Kulaklara çalınan dedikodulara göre bu ulusal kutlama, şapka fanatiklerinin, kendi şapkalarını tanıtabilmesi için bir vesile olarak tarihteki yerini almıştır.

30 Nisan 2011’e gelindiğinde ise Prens William ve Kate Middleton’un Kraliyet düğününde, “Kadın Şapkaları” konusunda yeni bir dönem başlamış, Kadın şapkaları, teşhir sahasını çok daha ışıklı ve dikkat çekici bir atmosfere taşımıştır.

Şapka Tarihimiz…

Türklerin tarihinde  şapka önemli bir yere sahiptir ve Orta Asya dönemine kadar uzanır. Bu şapkalar genelde posttan ve keçeden yapılmıştır.
Kaşgarlı Mahmut’un “ Divân-ı Lügati’t-Türk” adlı eserinde şapka, “börk” kelimesiyle, börk ise dört türüyle kayıtlıdır (sukurlaç, kızıklığ, kurutma ve kıymaç). Osmanlı Devletinde de 1826’ya kadar börk kullanılacaktır. Yeniçeriler tarafından sadece törenlerde “üsküf” adıyla giyilecektir. Asker dışında; din, devlet adamları ve padişahlar da ayrı ayrı başlıklarla tanımlanır. En bilinen başlık çeşidi “kavuk” ve “külah” tır.
Osmanlı Türk toplumunda başlığın özel bir yeri vardı. Saray ve saraydaki yüksek rütbeli memurlar kırk üç çeşit farklı serpuş (başlık) giyiyorlardı. Hiç kimse kendisine ait olmayan rengi ve şekli kullanamazdı. Hükümet ve devlet görevlilerine ayrılan başlık sayısı yirmi yedi idi. Sadrazamdan vezir habercisine kadar herkesi başlıklarından tanımak mümkündü. Ordu mensuplarının başlık çeşidi altmış üç idi. Yeniçeri ağasından en basit ere kadar bütün rütbeliler başlıklarından tanınabilirdi. Din adamları on altı, halk ise yirmi dört değişik serpuşa sahipti. Osmanlı devletinin son zamanlarına kadar, müslümanlarla gayr-i müslimlerin birbirinden ayrılması için giyimleri, bu arada giydikleri başlıklar farklı farklıydı (M. Z. Pakålın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 111, 188; Yeni Türk Ansiklopedisi, X, 3818).

1826’dan hemen sonra, 2. Mahmut’un Yeniçeriliği kaldırması sırasında Akdeniz’de seferde olan Kaptan-ı Derya Koca Hüsrev Paşa; padişahın Yeniçerilerden hiçbir eser kalmaması konusunda çaba gösterdiğini işitince, Tunus’ta bir miktar fes alıp tayfalarına giydirdi. İstanbul’a döndüğünde askerleriyle padişahın huzuruna başında fesle çıkınca, bu yenilik padişahın çok hoşuna gitti ve eski başlıkların yerini fesin almasını emretti.
Tunus’tan, hemen 50 bin adet fes sipariş edildi. Ancak daha sonra hammaddesi yün olan fesin üretiminin kolaylığı fark edildi ve bir imalathane kuruldu. 1828’de çıkartılan bir kıyafet nizamnamesiyle de fes resmi başlık oldu. Daha sonra genişleyen Feshâne Fabrikası, bütün ihtiyacı karşıladığı gibi devletin ilk yünlü mensucat fabrikası haline geldi. Cezayirli denizcilerin İstanbul’a taşıdığı fesi, bir dönem Türk denizcileri ve kadınlar da kullanmıştır.

Şapka, şapka devriminden önce yer yer kullanılmaya başlanmıştı. Tanzimatla başlayan, Meşrutiyetle artan “Batıcılık” akımının etkisiyle, özellikle İstanbul Pera’da, levantenlerin ve gayrı müslimlerin öncülüğünde pantolona, iskarpine, yeleğe, gömleğe rastlanmaktaydı. Hatta şapka giyen müslüman türkler de vardı. XIX. yüzyılın 2. yarısından sonra pek çok çeşidi olan şapkalar standartlaşmaya başladı.

ŞAPKA KANUNU

20.yy.ın başında Osmanlı’nın parçalanmasının son aşamasında propaganda aracı olarak, örneğin Balkanlar’da, şapkanın fese zaferi ve üstünlüğü gündemde tutuluyordu. Oysa arada sırada Türk, Arap, Hint’li müslümanların batıyı ziyaret edenleri, kafalarına şapka geçirmekte hiçbir sakınca görmüyorlardı. 2. Dünya Savaşı sırasında başkumandan vekili Enver Paşa’nın orduya güneş siperlikli “Enveriye” adı verilen bir başlık getirmesi, değişim yolunda ilginç bir adımdı. Kurtuluş Savaşı sırasında da Milli Mücadelecilerin, Atatürk’ün modalaştırdığı yan çevrilmiş kalpak kullanmaları, fesin modasının geçmekte olduğunun işaretiydi Orhan Koloğlu; Şapka Devrimi Kafanın Dışına Değil, İçine Yönelikti – Toplumsal Tarih Dergisi sayı 83 .

Mustafa Kemal’in şapka devriminden çok önceleri (7-8 Temmuz 1919), Erzurum ve Sivas Kongresi arasında Mazhar Müfit ile bir mülakatı bize, şapka konusundaki görüşlerini yansıtır. Erzurum Kongresi sona erdikten sonra Mustafa Kemal ve arkadaşları her gün ve her gece bir araya gelerek yapılan çalışmaları değerlendiriyor, Sivas Kongresine sunulacak belgeleri hazırlıyorlardı. Yine böyle bir gece Gazi Paşa ile İbrahim Süreyya Yiğit, baş başa vermiş çalışıyorlardı. Paşanın aklına Mazhar Müfit geldi. Emir eri Ali ile haber gönderip onu da odasına çağırttı. Bir ara Süreyya bey, Paşaya şöyle bir soru yöneltti: “ Paşam, başarıya ulaştıktan sonra da iş bitmiyor. Memleketin sonsuza dek çalışmaya ve devrimler yapmaya ihtiyacı var. Neler yapmayı düşünüyorsunuz ?” Mustafa Kemal bu soru üzerine Mazhar Müfit’e, gidip odasından not defterini getirmesini söyledi. Sonra da,
“Şimdi not et bakalım”, dedi. “Ama defterin bu yaprağını kimseye göstermeyeceksin. Sonuna kadar gizli kalacak. Bir ben, bir Süreyya, bir sen bileceksin. Şartım bu. Önce tarih koy: 7-8 Temmuz 1919. Sabaha karşı. Şimdi yaz:
Bir: Zaferden sonra hükümet biçimi Cumhuriyet olacaktır.
İki: Padişah ve hanedan hakkında zamanı gelince gereken muamele yapılacaktır.
Üç: Tesettür (örtünme) kalkacaktır.
Dört: Fes kalkacak, uygar milletler gibi şapka giyilecektir.”
Bunu duyunca Mazhar Müfit’in kalemi elinden düştü. Paşa, “neden durakladın?” diye sordu. “Darılmayın ama Paşam, sizin de hayalperest yanlarınız var.”
“Bunu zaman tayin eder, sen yaz.
Beş: Latin harfleri kabul edilecek.”
“Paşam yeter, yeter. Cumhuriyet ilanını başaralım, üst tarafı kolay.”
Mazhar Müfit, bundan sonra defterini kapayarak koltuğunun altına aldı ve ayağa kalkarak, “Paşam sabah oldu”, dedi. “Siz oturacaksanız hoşça kalın.” Hıfzı TOPUZ, Gazi ve Fikriye, 6. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul Ocak-2002, s. 141-142

Doğu ve Güneydoğu’daki isyanların bastırılmasından sonra Mustafa Kemal Atatürk yurdun her tarafından gelen heyetleri kabul ediyordu. Bu heyetlerin bir kısmını İsmet İnönü’ye havale ederken, Kastamonu’dan gelen heyeti haber aldığında, “bu heyetle ben görüşeceğim” dedi. Saffet Arıkan, anılarında, Atatürk’ün şapka devrimini Kastamonu’da gerçekleştirme kararını ve bunun sebebini kendi sözleriyle şöyle özetliyor: “Niçin Kastamonu’yu seçtiğimi bilmezsin. Dur, anlatayım.
Bütün vilayetler beni tanırlar; ya üniformayla veya fesli, kalpaklı sivil elbiseyle görmüşlerdir. Yalnız Kastamonu’ya gidemedim. İlk önce nasıl görürlerse öyle alışırlar, Türkiye beni öyle görür, yadırgamazlar. Üstelik, bu vilayetin hemen hepsi, asker ocağından geçmişlerdir, itaatlidirler, munistirler. Bunun için şapkayı orada giyeceğim.” der www.tbmm.gov.tr/tutanak/donem22/yil1/bas/b113m TBMM Tutanak Dergisi, 30. 07. 2003, 113. Birleşim, Dönem:22, Cilt: 25, Yasama Yılı: 1

İlk denemeyi kendisi yaptı. Gazi çiftliğinde beyaz bir Panama şapkası giyerek, traktör üstünde resim çektirdi. M. Kemal Atatürk, 23 Ağustos 1925’te sekiz gün sürecek Kastamonu gezisine başlamış,

Sembolik düzeyde laikleşmenin bir gereği olarak devreye sokulan şapka devriminin Kastamonu’dan başlatılması da bir plan dahilinde gerçekleşir. Çünkü eğer düşündüğü olursa, Anadolu’nun bu mutaassıp şehrinde görünümünü halka kabul ettirebilirse, diğer bölgelerde kabul ettirmek daha kolay olacaktır. Bunun için şapka devrimini İzmir’den başlatma tekliflerine, İzmirlilerin şapkaya alışık olduklarını, dolayısıyla orada şapka giymenin pek anlam ifade etmeyeceğini, dikkatlerin daha çok giysileri ve şapkası üzerinde yoğunlaşacağına inandığı bu Anadolu şehrini seçtiğini belirtir.

Kastamonu halkı, gece bir fener alayı yaparak Gazi’nin evi önüne gelmiş, Gazi de onları selamlamıştır. Ertesi gün belediye dairesinde Kastamonu halk teşekkülleri ve kazalardan gelen heyetlerin kabulü sırasında Gazi ile şehir esnafından bir terzi arasında şapka devriminin ilk açık söylenişi sayılması gereken şu konuşma geçti:

:Gazi – (terziye elbisesini göstererek) Bu elbiseler, ucuz ve düz milletlerarası kıyafet mi?
:Terzi ve diğer esnaf – Evet milletlerarasıdır.
:Gazi – İşte görüyorsunuz, bu elbiseler ucuzdur, basittir, yerli malıdır. Aynı elbise kumaşından bir de kumaş serpuş yaparsınız.
:Gazi – (esnaftan başka birine) Fesini gösterir misin?

Fesin üstünde bir sarık vardı, altından da bir takke çıktı.
:Gazi devam etti: “İşte takke, üzerinde fes, onun üstünde de ağbani sarık… Bunların hepsinin ayrı ayrı parası yabancılara gidiyor. Bunu söylemekten maksadım şudur: Biz her açıdan medeni insan olmalıyız. Çok acılar gördük, bunun sebebi dünyanın durumunu anlayamayışımızdır. Fikrimiz, zihniyetimiz tepeden tırnağa kadar medeni olacaktır. Şunun bunun sözüne önem vermeyeceğiz. Bütün Türk ve İslam alemine bakın. Zihniyetlerini fikirlerini medeniyetin emrettiği değişim ve yükselişe uydurmadıklarından ne büyük felaket ve ıstırap içindedirler. Bizim de şimdiye kadar geri kalmamız ve en nihayet son felaket çamuruna batışımız bundandır. Beş altı sene içinde kendimizi kurtarmışsak, bu, idaremizdeki değişimdendir.Artık duramayız, ne olursa olsun ileri gideceğiz, çünkü mecburuz. Millet açık olarak bilmelidir: Medeniyet öyle kuvvetli bir ateştir ki, ona kayıtsız kalanı yakar, mahveder. İçinde bulunduğumuz ailede layık olduğumuz mevkii bulacak ve onu koruyup sürdüreceğiz. Refah, mutluluk ve insanlık bundadır!”

Gazi Kastamonu’dan İnebolu’ya geçti. Türk ocağında, milli kıyafetin iyileştirilmesi için bütün memleketi kapsayan bir hitapla daha açık, daha kesin sözlerini söyledi:

:“Efendiler, Türkiye Cumhuriyetini kuran Türk halkı medenidir. Tarihte medenidir, gerçekte medenidir. Fakat ben sizin öz kardeşiniz, arkadaşınız, babanız gibi size diyorum ki, Türkiye Cumhuriyeti halkı fikriyle, zihniyetiyle medeni olduğunu ispat etmek ve göstermek zorundadır; medeniyim diyen Türkiye Cumhuriyeti halkı aile hayatıyla, yaşayış tarzıyla, medeni olduğunu göstermek zorundadır. Kısacası medeniyim diyen Türkiye’nin gerçekten medeni olan halkı baştan aşağı dış vaziyetiyle de medeni ve olgun insanlar olduklarını fiilen göstermek zorundadırlar. Bu son sözlerimi açıkça ifade etmeliyim ki, bütün memleket ve dünya ne demek istediğimi kolayca anlasın. Bu açıklamalarımı, bir sualle yöneltmek istiyorum, soruyorum:
:“Bizim kıyafetimiz milli midir? (Hayır sesleri)
:“Bizim kıyafetimiz medeni ve milletlerarası mıdır? (Hayır, hayır sesleri)
:“Size katılıyorum. Tabirimi mazur görünüz, altı kaval üstü şişhane diye ifade olunabilecek bir kıyafet ne millidir ve ne milletlerarasıdır.”
:“ O halde kıyafetsiz bir millet hiç olur mu? Arkadaşlar, böyle nitelendirilmeye razı mısınız? (Hayır, hayır, asla sesleri)
:Çok kıymetli bir cevheri çamurla sıvayarak aleme göstermekte mana var mıdır? ve “bu çamurun içinde cevher gizlidir fakat anlayamıyorsunuz”? demek isabetli midir? Cevheri gösterebilmek için çamuru atmak gerekli ve doğaldır. Cevherin korunması için bir kutu lazımsa, onu altından veya platinden yapmak gerekmez mi? Bu kadar açık gerçek karşısında tereddüt caiz midir? Bizi tereddüde sevk edenler varsa, onların ahmaklığına alıklığına hükmetmekte hala tereddüt mü edeceğiz?

:Arkadaşlar, Turan kıyafetini araştırıp canlandırmaya gerek yoktur. Medeni milletlerarası kıyafet, milletimiz için layık bir kıyafettir. Onu giyeceğiz. Ayakta iskarpin veya potin, üstünde pantolon, yelek, gömlek, kravat, ceket ve doğal olarak bunların tamamlayıcısı olmak üzere başta “siperi şemsli serpuş”, bunu açık söylemek isterim, bu başlığın ismine “şapka” denir.

:Şapkaya itiraz edenler vardır. Yunan başlığı olan fesi giymek caiz olur da şapkayı giymek neden olmaz? Ve yine onlara ve bütün millete hatırlatmak isterim ki, Bizans papazlarının ve hahamlarının özel kılığı olan cüppeyi ne vakit, ne için ve nasıl giydiler?”

Gazi, İnebolu’dan tekrar Kastamonu’ya geldi. Bu arada bazı kazaları ziyaret etti. Her yerde yeni devrim ve reform esasları üstünde fikirleriyle halkı aydınlattı. Kastamonu’da Halk Fırkası bahçesinde, halktan binlerce insanla tekkelere, zaviyelere, dervişler ve tarikatlara dair konuşurken söz şapkaya geldi:

:“İnebolu’da ve diğer bazı yerlerde söyledim. Bugünün meselesi gibi görüleceğinden burada da bahsetmek isterim. Her milletin olduğu gibi, bizim de milli bir kıyafetimiz varmış, fakat inkar edilemez ki taşıdığımız kıyafet o değildir. Mesela karşımda kalabalığın içinde bir zat görüyorum. (Eliyle işaret ederek) Başında fes, fesin üstünde bir sarık, sırtında bir mintan, onun üstünde benim sırtımdaki gibi bir ceket, daha alt tarafını göremiyorum. Şimdi bu kıyafet nedir? Medeni bir insan bu acayip kıyafete girip dünyayı kendisine güldürür mü? Devlet memurları ve bütün millet kıyafetlerini düzelteceklerdir. Sağlık açısından ve her açıdan denenmiş medeni kıyafeti giyeceğiz. Bunda tereddüde gerek yoktur. Asırlarca devam eden gafletin acı derslerini tekrarlamaya takat yoktur.”

İşte şapka devriminin ilk uygulama safhası böyle geçti ve bu nutuklar, devrimin ilk beyannameleri kıymetini aldı Kemalist Eğitimin Tarih Dersleri, 4. Cilt, 3. Basım, Kaynak Yay., İstanbul Haziran-2001, s. 234-238 .
Artık “şapka” sözcüğü ağızdan çıkmıştı. Haber ajansları bu demeçleri yurdun dört bir yanına yaydılar. Gazi, Ankara’ya dönüşünde şehrin dışında, görevlilerden kurulu bir grup ve dostları tarafından karşılandı. Hepsinin başında şapka vardı. Yunus Nadi’nin şapkasını beğendi ve yoluna devam etmeden önce kendisininkiyle değiştirdi.

O günden sonra, toplumun üst tabakalarında moda çabucak değişti. Şimdi bunun yasa yoluyla bütün millete yayılması gerekiyordu Lord KINROSS, Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu,Altın Kitaplar Yayınevi, 12. Basım, İstanbul Aralık 1994, s. 484
Konu Millet Meclisine bir kanun teklifi olarak getirildi.

Önce bir kararnameyle, din işleriyle görevli olmayanların dini kıyafet ve işaretle dolaşması yasaklandı. 1 Eylül 1925’te Ankara’ya dönen Mustafa Kemal, 2 Eylül 1925’te Bakanlar Kurulunu toplayarak üç önemli kararname çıkarttı:
1Tekke ve zaviyelerin kapatılmasına ilişkin kararname,
2İlmiye sınıfının kılığına ilişkin kararname,
3Devlet memurlarının kılığına ilişkin kararname

25 kasım 1925’te TBMM’de “Şapka Kanunu” kabul edildi.
Şapka Giyilmesi Hakkında Kanun’un maddeleri şunlardır:

Kanun no: 671(25. 11. 1925)

Madde 1. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ile genel ve yerel idare ve bütün kurumlara mensup memur ve müstahdemler, Türk ulusunun giymiş olduğu şapkayı giymek mecburiyetindedir. Türkiye halkının da genel başlığı şapka olup, buna aykırı bir alışkanlığın devamını hükümet engeller.
Madde 2. Bu kanun yayın tarihinden itibaren geçerlidir.
Madde 3. Bu kanun Büyük Millet Meclisi ve Bakanlar kurulu tarafından icra edilir.

Meclisten çıkan yasayla bütün erkeklerin şapka giymesi istendi, fes giymek suç oldu. O sırada ülkede yeteri kadar şapka yoktu, binlerce insan ya açık başla ya da Avrupalı şapkacıların piyasaya sürdüğü çeşitli başlıkları giyerek dolaşıyordu. Ancak yerli şapka fabrikaları tam randımanla çalışmaya başladıktan sonra herkes şapka bulabildi. Fabrikalar halk için kumaştan, kopçalı kasketler yaptı. Böylece namaz kılarken secdeye yatabiliyorlardı. Ayrıca, kasketi ters giyenler de vardı. Kastamonulu terzilerin hepsi kasket terzisi oldu.

Şapka kanununun uygulanması ile birlikte başta Atatürkçü öğretmenler olmak üzere, pek çok aydın Kıbrıs Türk’ü de şapka giymeye başlamıştır. Bu arada lise talebeleri de şapka giymek istediklerini ilgililere duyurmuşlardır Ali NESİM, “ Kıbrıs Türkleri’nde Atatürk İlke ve İnkılapları, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 5, Mart 1989, Sayı: 14, s. 325

KAYNAK

http://sapkatasarim.com/sapkanin-tarihi/